Door Anrike Visser (foto’s door Xavier Coleman) Egypte, een land dat bekend staat om de apathie van de mensen. Afgelopen dagen was dat beeld ver te zoeken. Er zijn veel verschillende meningen over wat er gebeurt op Midan Tahrir, maar één ding staat vast: mensen, jong en oud, van verschillende achtergrond en overtuiging, zijn in actie gekomen.
Verbaasd lees ik terug hoe één van mijn eerste veldwerknotities, van een paar weken geleden, de acceptatie en leegte in de ogen van de taxichauffeur beschrijft die me van het vliegveld naar de stad brengt. Dat lijkt een ander land een eeuwigheid geleden. Door Police Day (25 januari) begonnen dingen langzaam te veranderen met als climax en epicentrum de Miljoenen Mars op Midan Tahrir (2 februari).
Na de gevechten van vrijdag 28 januari tussen demonstranten en politie die voor de bevolking het symbool zijn van corruptie, uitzinnig geweld en machteloosheid, nam de bevolking verantwoordelijkheid op zich. Zaterdag werd het verkeer geregeld door lokale bewoners, wat normaal gesproken een taak van de politie is. Onwennig en onhandig stonden vijf mannen op het drukste kruispunt van de wijk Zamalek het verkeer in banen te leiden. De volgende dag hadden ze het onder de knie en toonden ze een enthousiasme nog nooit eerder gezien in verkeersregelaars.
Een dag later keken buurtbewoners verbaasd naar vier jonge meiden die met stoffer en blik papier en flesjes van de straat in zakken deden. Egyptenaren houden banen in stand door afval achter zich op straat te gooien. In een land waar de werkloosheid enorm is (25% van de jeugd tussen 14 en 25) is het simpelweg gewetensloos om zelf je afval op te ruimen. Maar nu de mensen thuis bleven en winkels dicht waren, gingen mensen samen voor hun buurt zorgen. Dag en nacht. Nachten worden gevuld met het beschermen van winkels tegen plunderaars en politieke discussies bij een kampvuur.
Deze nieuwe mindset manifesteerde zich onder de miljoenen die bijeenkwamen op en rond het centrale plein van Cairo. Trommels en slogans vullen de lucht terwijl er onophoudelijk eten en drinken wordt uitgedeeld en jonge jongens afval verzamelen. Moeiteloos wordt er ruimte gemaakt voor honderden om te buigen voor Allah. Normaal gesproken grijpen mannen hun kans om vrouwen aan te raken in alle drukte, maar nu splijt de mensenmassa open voor vrouwen en kinderen. Iedereen is welkom en wordt blij begroet. Trots wordt gereageerd op complimenten op de kunstwerken van anti-Mubarak posters waar uren aan is gewerkt. Mensen wilden met elkaar en met hun posters op zoveel mogelijk foto’s van medestanders en filmpjes van journalisten.
Dit zijn dezelfde mensen die eerder niet over politiek praatten uit angst voor vervolging. Tijdens een interview reageerde een ondernemer uiterst angstig op mijn voicerecorder, anderhalve week eerder. Aan de hand van die ervaring had ik geen camera of notitieblok meegenomen naar de protesten. Hierop werd teleurgesteld gereageerd door jong en oud. Deze historische gebeurtenis en hun rol erin moest vastgelegd worden. Stomverbaasd zat ik later te kijken naar een interview op CNN met een lokale man die zijn naam, beroep en woonwijk vertelde samen met een ongezoute mening over de president.
Twee dagen geleden was het niveau van organisatie van de voorstanders van de president ongehoord voor Egyptische begrippen. Wat er verder gaat gebeuren blijft speculeren, maar ik weet zeker dat we ons zullen blijven verbazen over de Egyptenaren.
Anrike Visser is student bij de Master Sociale en Culturele Antropologie aan de VU. Zij is op dit moment in Caïro voor veldwerkonderzoek ter voorbereiding van haar scriptie. (Lees meer over de protesten in Egypte op Standplaatswereld.)
